«ΣΤΟ MONTPARNASSE ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΝΑ “ΤΡΕΛΟ ΦΡΑΧΤΗ”»
Το Montparnasse είναι μια παλιά ιστορία όπου ο θρύλος έχει πλάσει το πεπρωμένο της πολιτείας των τεχνών και των γραμμάτων.
Στα χρόνια του François Villon, της Αναγέννησης, των ποιητών της Πλειάδας, του Ερρίκου του 4ου και της επανάστασης της Σφενδόνης εναντίον του Μαζαρίνου (La FRONDE), οι σπουδαστές του Πανεπιστημίου της Σορβόννης του Μεσαίωνα και του Quartier Latin, έρχονταν και απήγγελαν ποιήματα για να «κορτάρουν» τις γυναίκες.
Έτσι καθώς ήταν φορτισμένοι από έμπνευση, το βάφτισαν το «Όρος Παρνασσός»
“ΚΑΘΕ ΣΚΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΡΑΥΓΗ ΓΙΑ ΟΣΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΓΥΡΩ ΜΑΣ.”
Είναι μια συνειρμική αναφορά στις προαισθητικές μορφές του θεάτρου που έπαιρναν την αισθητική τους αρτίωση στο Όρος Παρνασσός της Στερεάς Ελλάδας. Το Montparnasse στο πέρασμα των αιώνων έγινε ο «ομφαλός της γης».
Στην Ελλάδα είναι το πιο ψηλό όρος της Φωκίδας ύψους (που φτάνει στο ύψος) των 2536 μέτρων. Έχει δυο φημισμένες κορυφές : η μια ήταν αφιερωμένη στον Απόλλωνα και η άλλη στον Διόνυσο. Μεταξύ των δυο κορυφών βρίσκεται η Κασταλία πηγή, η κατ’εξοχήν πηγή έμπνευσης. Οι αρχαίοι την φαντάζονταν σαν το κέντρο του κόσμου.
Αυτό το υπέροχο φυσικό τοπίο έμελλε να γίνει το λίκνο του θεάτρου που η καθ’αυτό ιστορία του αρχίζει μαζί με τη λατρεία του Διονύσου.
Δεδομένου ότι το θέατρο πραγματοποιεί την «καθολική μέθεξη» στάθηκε το μοναδικό μέσο για έκφραση της θρησκευτικής λατρείας, ίσως γιατί η καταγωγή του είναι σχεδόν σύγχρονη με την καταγωγή του μεταφυσικού ή θρησκευτικού δέους.
Η Διονυσιακή λατρεία είναι μια έκφραση βιολογικής ανάγκης του ανθρώπου, ν’αποδεσμεύσει την ενεργητικότητά του και να πειθαρχεί στο μιμητικό του ένστικτο.
Ο Διόνυσος (Βάκχος), γιος του Δία, διαμελίστηκε από τους Τιτάνες και αναστήθηκε από τον πατέρα του. Όταν ξαναβγήκε από τον Άδη, η λαχτάρα του να ξαναζήσει ξεσπάει σε μια φρενίτιδα που την ημερώνει η πειθαρχία του ρυθμού. Αυτή η φρενίτιδα, η έκσταση, η μανία (Μαινάδες), καταλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας ελληνικής θρησκείας.
Η βακχική λατρεία συνείχε αιώνες την Ελλάδα. Τα «Βακχικά όργια» κατέληξαν τροποποιημένα να πάρουν την εξελιγμένη μορφή της κλασσικής τραγωδίας του 5ου αιώνα.
Με τη θρησκευτική λατρεία του Παρνασσού είναι επίσης δεμένο το όνομα του Θεού Απόλλωνα.
Από την ημέρα της γέννησής του είχε πάρει απόφαση να ιδρύσει ένα Μαντείο, το πρώτο στον Κόσμο, που θα φανερώνει τη βουλή του πατέρα του Δία.
Μετά από πολλές περιπέτειες, για να βρει το χώρο που θα ταίριαζε στο μεγαλεπήβολο θρησκευτικό του όραμα, πλησιάζει στους ορθόψηλους βράχους του Παρνασσού. Φτάνοντας στην Κασταλία πηγή βρήκε να τη φιλάει ένα φοβερό θεριό, ένα πελώριο θηλυκό φίδι που έτρωγε ανθρώπους και ζώα που τυχόν περνούσαν από κει. Σημαδεύει με τη σαγίτα και το σκοτώνει. «Πύθου!» («Σάπιζε!») του είπε. Πύθιος ονομάστηκε από τότε ο Απόλλωνας και η ιέρεια του ναού που ίδρυσε «Πυθία». Εδώ το όνομα του Απόλλωνα έγινε τραγούδι στο στόμα του κόσμου.
Σ’ένα σχέδιο του Boisseau του 1654, βλέπουμε ένα μικρό βουνό που ονομάζεται Le Montparnasse ή de La Fronde που μας αποκαλύπτει ήδη τη στασιακή φύση του Rive Gauche. Φτάνει στο ύψος τα 64 μ. Το 1672 το σχέδιο του Jouvin de Rochefort μας δείχνει, το λοφίσκο, ξιφομάχους, βαρούλκα λατόμων ένα βοσκό και πρόβατα. Αυτή την εποχή ο Λουδοβίκος ο 14ος είχε αποφασίσει να καταστρέψει τον περίβολο του Καρόλου του 5ου για να ομορφύνει το Παρίσι. Μεγάλωσε την αγαπημένη του πόλη από το Noble Faubourg έως το Cours du Midy.
Στις αρχές του 18ου αιώνα ο Δούκας του Maine άνοιξε τη λιθόστρωτη λεωφόρο, δίνοντάς της το όνομά του. Αυτό το οδόστρωμα επέτρεπε στο γυιό της Madame de Montespanet και του Λουδοβίκου του 14ου να πηγαίνει από το μέγαρό του από την οδό de Varenne, το σημερινό Μουσείο Rodin, στον πύργο του Sceaux. Η Δούκισσα του Maine διατηρούσε εκεί μιαν αυλή όμορφη και πνευματώδη. Μαθήτρια του Bruyère, η μικρή κόρη του Grand Condé έγινε η μούσα του Βολτέρου. Ο Montasquieu και d’Alebert την φλέρταραν. Έγινε ο σύνδεσμος μεταξύ του Μεγάλου αιώνα και του αιώνα του φωτός. Ο Saint Simon σχολιάζοντας τη δούκισσα λέει : «Είχε ατελείωτο πνεύμα».
Στα χρόνια του Λουδοβίκου 16ου, απεφάσισε να εγείρει το τείχος των Fermiers Généraux. «Το τείχος που περιτείχιζε το Παρίσι, έκανε το Παρίσι να σχολιάζεται». Το 1786 το φράγμα του Montparnasse κατασκευάστηκε στο μέρος που σήμερα βρίσκεται ο σταθμός του Métro Edgar Quinet και στην αρχή της πλατείας Ferdinand Brunot. Χρονολογώντας από το 1773 και 1786, ο δρόμος του Montparnasse έδωσε το όνομά του στο φράγμα και στο παλιό Cours du Midy, το σημερινό Boulevard du Montparnasse. Στην εποχή του έγινε η είσοδος του ιερού του Απόλλωνα, των Μουσών και του Διονύσου που έφτανε στην οδό de la Joie, στην οδό de la Gaîté.
Το 19ο αιώνα, το ιερό μετατοπίστηκε συγχρόνως προς το σιδηροδρομικό σταθμό του Montparnasse, προς το Bal de la Grande Chaummière, την Closerie des Lilas και του Bal Bulliet. Το 1911 το Boulevard Raspail πέρασε στο109 τουBoulevard Montparnasse. Έτσι γεννήθηκαν τα μυθικά «cafés». Le Dôme, la Rotonde, le Select και la Coupolle.
Στο 21 της λεωφόρου du Maine είναι ένα από τα πιο φημισμένα καλλιτεχνικά στέκια του Montparnasse. Κατασκευάστηκε από τα υλικά της Παγκόσμιας Έκθεσης του 1900, ακριβώς όπως μια κυψέλη. Βρίσκεται επάνω στα λατομεία που χρονολογούνται γύρω στα 49 εκατομμύρια χρόνια, τότε μια ζεστή θάλασσα κάλυπτε το Παρίσι. Η άμμος και τα «Κογχύλια» σχημάτισαν μέσα στα χρόνια ασβεστόλιθο.
Το 2007 κάποια άλλα κογχύλια, με την συνάντηση του παρελθόντος, του παρόντος και των μυθικών χιλιετηρίδων που η Νίκη Παπαθεοχάρη έρχεται να μας θυμίσει, ανοίγουν μια καινούργια ευγενική φιλοδοξία σ’αυτό το χώρο του Montparnasse τον ήδη στρωμένο με καλλιτεχνικές μνήμες: Την ίδρυση ενός δεσμού ανεξίτηλου μεταξύ των ελλήνων και γάλλων καλλιτεχνών που θα αναβιώσει τους μύθους που οι καλλιτέχνες απ’όλο τον κόσμο έφεραν και κατέθεσαν σ’αυτό το quartier τον 20ο αιώνα.
Jean Digne, Georges Viaud και Νίκη Παπαθεοχάρη
Μετάφραση: Νίκη Παπαθεοχάρη