Μεγάλη επιτυχία σημείωσε η έκθεση της εικαστικού Νίκης Παπαθεοχάρη με υλικά από κοχύλια και πέτρες της θάλασσας με τίτλο «Ο κόσμος των Βακχικών Οργίων», «Τα Βακχικά όργια της Ελληνικής θάλασσας» η οποία παρουσιάστηκε στο Αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης (Γενί Τζαμί). Για τη δουλειά της αυτή, η καταξιωμένη εικαστικός σημειώνει:
«ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΜΟΥ ΠΑΙΔΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ, ΕΝΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΥΝΟΡΟΣ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΞΑΝΤΛΕΙΤΑΙ.
Ένας κόσμος παραμυθένιος, μυστηριώδης, σαγηνευτικός, ταυτισμένος απόλυτα με τη θάλασσα, τον αέρα, τη γη. Αυτά τα τρία υλικά είναι ριζωμένα στην ψυχή μου.
Έτσι ένιωσα μέσα μου την ανάγκη να προσπαθήσω να εικονίσω αρχές και αξίες που χάνονται μέσα στο χρόνο.
Όμως, η ελληνική μυθολογία δεν αντιπροσωπεύει μόνο τους αρχαίους χρόνους, αντίθετα, είναι η κατ’ εξοχήν επιστήμη της φαντασίας και του πρώιμου υπερρεαλισμού.
Όταν ο Όμηρος (8ος αι. π.Χ.) κατεβάζει τον Οδυσσέα στην καρδιά του Άδη κάνοντας Νέκυια, αυτό δεν είναι παρά η ηχηρή μεταφορά της ανθρώπινης ύπαρξης που, για να σωθεί και να λάβει σοφία πρέπει να κάνει κατάδυση στα ανεξερεύνητα βάθη του “εγώ” του. Μια κληρονομιά που μας οδηγεί μέχρι το «Μινώταυρο» του ελεύθερου συνειρμού» των σημερινών ποιητών.
Παρατηρώντας κάποιος τα έργα μου διαπιστώνει πως όλα είναι εντελώς διαφορετικά το ένα από το άλλο, με τις χαρακτηριστικές τους ιδιομορφίες στην κίνηση και στην προέκτασή τους. Δημιουργείται έτσι ένα σύνολο, του οποίου η διαχρονικότητα αναδύεται από τη γνώση και οδηγεί στο μύθο στο παραμύθι και στο σουρεαλισμό.
Μα πάνω απ’ όλα, κάθε έργο είναι η εσωτερική μου κραυγή που απευθύνεται σε κάθε άτομο που σέβεται το παρελθόν, που δημιουργεί το παρόν και οραματίζεται το μέλλον.»
Για τα έργα αυτά της Νίκης Παπαθεοχάρη τα οποία είναι εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία, εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών είπαν:
Είναι πάντα μια ευχάριστη έκπληξη, όταν συναντά κανείς αναπάντεχα αξίες κρυμμένες δίπλα του, μπροστά στα μάτια του. Το πάθος, η δημιουργικότητα, η ανάγκη της προσφοράς, η ανιδιοτελής διανόηση, η χειμαρρώδης φορμαλιστική προσφορά που μοιάζει ασυγκράτητη, αλλά που ανακαλύπτεται με μια δεύτερη ματιά.
Που κρατιέται σε μια πολύπλοκη εννοιολογική δομή, ταλαντευόμενη μεταξύ της ποίησης και της αποθέωσης της φύσης. Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που ανακαλύπτει κανείς με την πρώτη ματιά που ρίχνει στα έργα της Νίκης Παπαθεοχάρη.
Η κριτική προσέγγιση είναι αδύνατη γιατί τα ίδια έργα είναι πρόθυμα να απαντήσουν, να αντισταθούν σε οποιοδήποτε προσπάθεια ένταξης αναφοράς σε κινήματα τέχνης ή άλλα σχήματα που ορίζουν την ιστορία της τέχνης. Αυτό συμβαίνει γιατί η Νίκη Παπαθεοχάρη απέχει από οποιοδήποτε συμβιβασμό δίνοντας μεγάλη σημασία στο πραγματικό, το φυσικό, το αυθόρμητο, που προσδιορίζουν τη δουλειά της αλλά και την χαρακτηρίζουν ως άτομο. Παρ’ όλη την πολύπλοκη δουλειά που χρειάζεται η κατασκευή αυτών των έργων, μοιάζουν σαν να βρέθηκαν σε ένα δάσος, ή στον πάτο της θάλασσας, μοιάζουν σαν να ήταν πάντα εκεί, έτοιμα να υπερασπιστούν την ύπαρξή τους.
Είναι εντυπωσιακό πόσο μοιάζουν αυτά τα έργα με το θυελλώδη χαρακτήρα της Νίκης, έτοιμα να σε κυριέψουν με τη δύναμη της ενέργειας της ασυγκράτητης δημιουργικότητας, μιας δημιουργικότητας που προσδιορίζει μόνο τον εαυτό της. Εύχομαι αυτή η δουλειά να είναι η αρχή ενός ταξιδιού, που θα δώσει άπειρες στιγμές ευτυχίας σε εκείνη και χαρά σε εμάς.
Κώστας Βαρώτσος – Γλύπτης, Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Αρχιτεκτονικής Σχολής
ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΣΥΛΛΗΨΗ
Μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω την πλαστική δημιουργία της κυρίας Νίκης Παπαθεοχάρη με βασικό υλικό θαλασσινά: βότσαλα, όστρακα, φύκια κ.α.
Με τα ασήμαντα αυτά υλικά μετέφερε το περίσσευμα της αισθητικής της συγκίνησης και δημιούργησε τη δική της πηγή, προσφέροντας το νερό να το δοκιμάσει όποιος θέλει, για να ξεδιψάσει από αυτό. Ως καλλιτεχνική δημιουργία είναι πρωτότυπη και νεωτερική. Με τα υλικά αυτά έπλασε τα δικά της καλλιτεχνήματα, που η θέα τους εντείνει τη συγκινησιακή μας ζωή.
Ζώντας η καλλιτέχνιδα την καθημερινή πραγματικότητα, αισθάνθηκε την ανάγκη να τη μορφώσει, να τη νοηματίσει και να τη μεταστοιχειώσει σε σημαίνουσες μορφές: Θεών, ανθρώπων, ζώων, ψαριών, πτηνών κλπ. Αποτέλεσμα, ένα υπέροχο αισθητικό σύνολο.
Η όλη πλαστική της εργασία μου άρεσε πολύ και την απόλαυσα. Η γλώσσα της τέχνης είναι δύσκολη και για να επικοινωνήσεις μαζί της είναι ανάγκη να γνωρίζεις, τουλάχιστον, το Αλφαβητάρι της. Βλέποντας τα έργα της κυρίας Παπαθεοχάρη ένιωσα ψυχική ευφορία, τέρψη, καλλιτεχνική συγκίνηση. Συγχαίρω την καλλιτέχνιδα για το σύνολο των έργων της και την ευχαριστώ για την χαρά που μου πρόσφερε.
Δημήτρης Χρ. Καπάδοχος Φιλόλογος, Ιστορικός, Ερευνητής Καθηγητής Δρ. Νομικής Σχολής, Πανεπιστημίου Αθηνών
Στης Νίκης το στήθος είναι βαθιά χαραγμένη η Ελλάδα όπως η ‘’οιμωγή’’ χαραγμένη στο στήθος της ‘’Θέτιδας’’.
Αν όμως ζούσε στα χρόνια του Σουρρεαλισμού- που οι αισθητικές φόρμες έψαχναν καινούργιες συνθήκες για να εκφράσουν την άποψη τους για τον κόσμο – θα ήταν, πιστεύω, ‘’ηχηρός’’ συντελεστής του κινήματος.
Τα έργα της είναι ένα παράξενο ταξίδι στο μύθο, στη σκληρή αλήθεια και του λόγου το πολυσήμαντο…
Σοφία Γκιουγκή – Δικηγόρος, παρ’ Αρείω Πάγω